به موازات افزایش کارهای ماشینی و پیشرفت فن آوری و پیچیده تر شدن تکنولوژی های نو و افزایش تنوع خطرات به دلیل فیزیکی بودن عملیات ساخت و ساز و عدم اتخاذ تدابیر ایمنی ، آشنایی به نکات ایمنی و نبود آموزش های کافی و لازم ، مسائل و مشکلات جبران ناپذیر در رابطه با ایمنی و بهداشت صنعتی و ارگونومی به وجود می آید و سالانه شمار زیادی از کارگران و متخصصان به عنوان سرمایه ای گران بها دچار عارضه ، بیماری ناشی از کار و حادثه شده که در اثر صدمات ناشی از آن مبتلا به اختلالات اسکلتی – عضلانی ، نقص عضو ، اقسام معلولیت ها و حتی مرگ و در نهایت سبب تلفات انسانی و خسارات مالی می شوند .
به طوری که در کشور حوادث ناشی از کار ساختمانی پس از صنعت بیشترین آمار ( دست کم 35% ) حوادث کشور را به خود اختصاص داده است . همچنین سالیانه افزون بر وارد آمدن خساراتی به نیروی انسانی فعال جامعه ، کارفرمایان ، مجریان ، پیمانکاران ، مهندسان مجری و ناظر پر ناگزیر به پرداخت مبالغ سنگینی بابت هزینه های فرصت ( دستمزد ناشی از ایام بیماری ) ، درمان ، دیه ، فوت ، خسارت نقص عضو ، قطع عضو و … در این بخش می شوند .
ساختمان های بتنی، ساختمان هایی هستندکه اسکلت اصلی از بتن آرمه (سیمان ، ماسه، فولاد به صورت میل گرد و آجدار ) استفاده شده باشد در ساختمان های بتنی سقف ها به وسیله تاوه بتنی پوشیده می شود و یا از سقف های تیرچه و بلوک و یا سایر سقف های پیش ساخته استفاده می شود.
صاحبان کار باید :
کارگران در هر کارگاه و محل کاری باید برای ایجاد شرایط کاری ایمن در محدوده فعالیت و کنترل خود حق مشارکت و اظهار نظر داشته باشند ، آن را وظیفه خویش بدانند و در ایمن کردن تجهیزات و روش های کاری پذیرفته شده که ممکن است ایمنی و بهداشت را به مخاطره بیاندازد ، مشارکت نمایند کارگران حق دارند اطلاعات لازم را درباره خطرات ، پیش بینی ها و اقدامات ایمنی بهداشت کار متناسب با شرایط و پیشرفت تدریجی کار از کار فرما کسب نمایند .
این اطلاعات باید به شیوه و زبانی که به راحتی توسط کارگران درک شود تهیه شود و در اختیار آنان قرار گیرد. کارگران می توانند به هنگام تشخیص موقعیت خطر قریب الوقوع و جدی که ایمنی و سلامت آنها را تهدید می کند خودشان را از خطر دور کنند و محل کار خویش را ترک نمایند . آنها باید بی درنگ سرپرست با ناظر خود را از احتمال بروز خطر مطلع نماید.
طبق قوانین ملی ، کارگران باید :
کسانی که پروژه های ساختمانی را طراحی یا برنامه ریزی می کنند باید تحت آموزش های لازم ایمنی و بهداشتی قرار بگیرند و ایمنی و بهداشت کارگران ساختمانی را در پروسه های طراحی و برنامه ریزی بر طبق قوانین ملی لحاظ نمایند.
مهندسان ، و دیگر افراد متخصص که ناگزیر از استفاده از پروسه های ساختمانی خطرناک با مصالحی هستند که برای سلامتی و بهداشت کارگران مضر است ، باید مراقبتهای لازم را انجام دهند . به طوری که با تغییر و اصلاح طرح ها ، آنها را ایمن کنند و با از مصالح جایگزین استفاده کنند و با پیش بینی های حفاظتی را در طراحیهای خویش لحاظ نمایند.
در طراحی ساختمانها ، سازه ها و پروژه ها ساختمانی ، باید مشکلات ایمنی که در نگهداری و تعمیر آنها متعاقباً پیش خواهد آمد و خطراتی که به دلیل این نگهداری رخ خواهد داد ، لحاظ گردد.
در طراحی ها باید امکانات و تجهیزات لازم برای به حداقل رساندن خطرات حین کار لحاظ گردد.
همه اقدامات احتیاطی لازم باید برای تحقق اهداف زیر مد نظر قرار گیرد:
اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از سقوط مصالح و افراد و فرو ریزی سازه
باید اقدامات احتیاطی مناسب نظیر حفاظ گذاری ، گمانش نگهبان با حصار کشی برای حفاظت افرادی که ممکن است به واسطه سقوط مصالح ، با ابزار با تجهیزات به هنگام بالا بردن یا پایین آوردن آب بند به عمل آید.
هرجا که لازم است باید برای پیشگیری از خطر از مهارها ، تکیه گاهها و حائل ها استفاده کرد با برای پیشگیری از فروریختن تمام یا قسمتی از سازه احداث شده در دست تعمیر ، در دست تخریب یا در حال برچیدن اقدامات احتیاطی دیگر انجام داد.
همه بازشوها و پرتگاه هایی که احتمال سقوط افراد در آنها وجود دارد باید به طور موثری پوشیده و حفاظ گذاری شوند و به روش مقتضی و مناسبه علامت گذاری شوند.
در حد امکان ، باید حفاظ و پاخور طبق آیین نامه ها و قوانین حفاظتی برای جلوگیری از سقوط افراد و مصالح از جایگاه های کار موجود در ارتفاع ( مرتفع ) نصب شود . در هر مکانی که امکان نصب حفاظ و پاخور وجود ندارد، کمربندهای ایمنی به تعداد کافی تهیه و از آنها استفاده شود.
نصب توری نجات در کارگاه سروقامتان شیراز(اجرای اسکلت توسط مجموعه گرین وافل)
باید همه اقدامات و پیش بینی های زیر توسط کارفرما انجام شود :
برای نشان دادن واضح موارد زیر باید علائم ضروری نصب شوند:
الف ) نزدیک ترین آژیر اعلام خطر آتش سوزی
ب) با شماره تلفن و نشانی نزدیک ترین مراکز خدمات اضطراری (نظیر اورژانس و آتش نشانی )
روشنایی
زمانی که روشنایی طبیعی کافی برای ایجاد شرایط کاری ایمن وجود ندارد ، باید وسایل روشنایی کافی و مناسب نظیر چراغهای دستی و قابل حمل را برای همه جایگاههای کار و هر محل دیگری در کارگاه ساختمانی که احتمال سقوط کارگران وجود دارد ، تهیه کرد .
روشنایی کافی در زمان نصب یا پیاده کردن قالب ها در بخشهای تاریک یا بتن ریزی در شب خطرناک بوده با خطر را تشدید می کند . احتمالا استفاده از چراغهای پایه دار قابل حمل بهترین راه حل است . ولتاژ الکتریکی چراغ های روشنایی ( دوره گرد ) که برای بازدید و کار در قسمتهای تاریک و مرطوب به کار می رود نباید بیش از ۲۴ ولت باشد .
ایمنی کار در مخازن کمپ کارگری
در زمان طراحـی انواع مخازن بایستی بررسی های زمین شناسی و آزمایشات دقیق مکانیک خاک و لرزه خیری و معیارهای فنی از جمله تعیین دقیق بارهای استاتیک و دینامیک و عـبور وسایل نقلیه به همراه استانداردهای ساخت و بهره برداری رعایت شده باشد.
کارفرما موظف است به کارگران در مورد خطرهای پرتر UV آموزش دهد
کارفرما مکلف است برای کارگران کرم و ضد آفتاب بزرگ با طیف SPF ۱۵ یا بیشتر ، کلاه پهن و لبه دار و عینک های ایمی جاذب LUV ( عینک های پلی کربنات مورد تأیید مؤسسه استاندارد و مرکز تحقیقات وزارت کار) تهیه کند و در اختیار آنان قرار دهد . و نظارت نماید تا کارگران از این وسایل استفاده نمایند کارگران نیز باید از کرم ضد آفتاب وسع الطیف با ضریب حفاظت در برابر آفتاب (SPF) یا بیشتر را برای تمامی بخش های نمایان پوست استفاده کنند کرم ضد آفتاب را ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیش از رفتن در آفتاب بزند . مالیدن کرم ضد آفتاب را هر ۲ ساعت تکرار کنند . در صورت کار در مناطق گرمتر از کرم ، SPF بالاثر استفاده گردد .
فضای سایه دار کافی برای زمان استراحت و ناهار کارگران تعبیه نماید ، و کارگران از این مکان برای زمان استراحت و ناهار از یک محیط سایه دار استفاده کنند .
با استفاده از پارچه جهت جلوگیری از پرتوهای آفتاب می توان برای پشت گردن حفاظت انسانی در برابر UV ایجاد کرد حفاظهایی برای گردن وجود دارد که به کلاه ایمنی متصل می شوند .
از لباسهایی استفاده کنید که تا حد امکان بخش بیشتری از پوست را بپوشانند . مواد بافته متراکم با ایجاد منابع فیزیکی در برابر پرتوهای IV حفاظتی بیشتری ایجاد می کنند .
در صورت زیاد عرق کردن ، باید کرم ضد آفتاب را زود به زود تکرار کرد . به علاوه لباس های خیس بخشی از توانایی خود را در جلوگیری از پرتوهای خورشید از دست می دهند ، در صورت ضرورت لباس خشک اضافی در اختیار داشته باشید.
برای انجام صحیح کار آرماتوربندی کارگران باید لباس کار مناسب طراحی شده این کار بپوشند .
هرگز هنگام بالا رفتن یا پایین آمدن از نردبان نباید وسیله ، ابزار با مصالحی را با دست حمل کرد.
در جایی که مواد قابل اشتعال و با خاکهای با خاصیت انفجاری با بخارهای اشتغال را وجود دارد از ابزارهای غیر آهنی و مقاوم در برابر جرقه استفاده گردد .
برای حمل ابزارها به ویژه ابزارهای لبه تیز و برنده باید از کیسه های ابزار یا جلد وسایل استفاده کرد.
برای جلوگیری از کمردرد در زمان خم کردن آرماتور باید از میز آرماتوربندی استفاده کرد .
دستگاه خم و برش آرماتور باید مجهز به دکمه استوپ ( ایست) اضطراری و پدال باشد .
ابزارهای در حال سقوط : هنگام کار در ارتفاع داریستهای فلزی و یا سطوح بلندی که امکان سقوط ابزارها وجود دارد در صورت لزوم ، ابزارهایتان را محکم به جایی بندید.
سر و صدای بیش از حد مجاز : در هر مرحله از عملیات زمان ساخت مخازن بتنی در صورت وجود سر و صدای بالا و بیش از حد مجاز (بالای dB85 ) در محیط کار با دستگاه ها جهت جلوگیری از آسیب های شنوایی و نهایتا گری ناشی از کار باید از گوشی حفاظتی استفاده کرد.
کارگرانی که در عملیات زیر شرکت دارند باید از سیستم سقوط گیر استفاده کنند :
-نصب
– راندن پانل به سمت خارج به طرف لبه دال
– گرفتن پانل از لبه دال به سمت داخل
– کمک به دیگر کارگران جهت اتصال براق آلات بالابری مانند ، کابل باربرداری
– سوار با پیاده شدن بستن و باز کردن پیچ های قالب دیوار در دیوارهای خارجی و چاه آسانسور
– قدم گذاشتن بر روی پانل جهت اتصال کابل باربرداری به نقاط اتصال بالابری
سیستم سقوط گیر هر کارگر باید به نقطه مهار نفوذ و مستقل از قالب پیش ساخته متصل شود . پیمانکاران برای مهار می توانند مهارهایی از جنس میلگرد آرماتوربندی را در ستون ها و دیگر بخش ها بتن ریزی کرده و بعداً آن را پوشانده یا پر کنند.
اما برای حفاظت از کارگران حاضر در زیر ناحیه عملیات بالابری و به طور کلی حفاظت عمومی نیز باید اقدامات پیش گیرانه ای به عمل آورد ، زیرا قالب هـا اغلب از روی پیاده روها و خیابان ها عبور داده می شوند . مؤثرترین روش حفاظت از کارگران ، طناب کشی ناحیه زیرین جهت جلوگیری از ورود افراد به این محدوده است . در صورت ضرورت مسیر رفت و آمد افراد پیاده و نیز وسایل نقلیه را باید در زمان انجام عملیات بالابری به دور این محدوده منتقل کرد.
بازرسی
پیش از آغاز پی ریزی ، قالب بندی باید توسط طراح با یک فرد با صلاحیت بازرسی و تایید شود تا از ساخت آن جهت ایمنی کارگران و تطابق با مشخصات فنی کار اطمینان حاصل شود.
در گزارش کاری که بایگانی می شود باید مشخص کرد که آیا قالب بندی مطابق طرح ساخته شده است یا خیر پیش از آغاز شن ریزی باید هر گونه تناقض را با مهندس طراح مطرح کرد.
صرف نظر از مسئولیت ویژه ، باررسی قالب بندی توسط یک فرد شایسته از نظر کیفیت کار ، پایداری و تطابق با نقشه ها و مشخصات فنی طراحی برای همگان مفید است .
بازرسی را باید در زمان ساخت قالب آغاز کرد و تا پایان یافتن عملیات بتن ریزی ادامه داد.
بهترین روش آن است که کنترل راستا و تراز در ضمن ساخت قالب بندی انجام شود . سازه شمع زنی باید در محدوده رواداری راستای مشخص شده در نقشه های طراحی باشد . همچنین در زمان شن ریزی نیز باید راستا و تراز را کنترل کرد تا مشخص شود که آیا قالب بندی جابه جا با تغییر شکل داده است با خیر.
ابعاد اعضای ویژه ای همچون تیرها ، سرستونها و اقلامی که در بین کار گذاشته می شوند باید حین ساخت کنترل شود . چنانچه باررسی تا پایان قالب بندی به تعویق انداخته شود ، ممکن است برخی جزییات در کار پنهان شده با کنترل آن دشوار تر شود .
افزایش ایمنی با استفاده از قالب گرین وافل
به دلیل استحکام مناسب قالب گرین وافل، کارگران حین عبور و مرور روی سقف، در مقایسه با سقف تیرچه بلوک، از ایمنی بیشتری برخوردار هستند و با توجه به حذف کامل تیرچه پیش ساخته در این سقف، مشکلات و خطرات انتقال و نصب تیرچه پیش ساخته در ارتفاع، حذف می گردد.
نویسنده : ساناز سلیمیان، سرپرستHSE مجموعه فنی مهندسی گرین وافل
منابع
ایمنی و حفاظت در حین اجرا ، مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان ، ۱۳۸۸ ، دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان ، نشر توسعه ایران ، ۵۲ .
آیین نامه ایمنی حفاظتی کارگاههای ساختمانی . وزارت کار و امور اجتماعی ۱۳۸۷ ( از مجموعه آیین نامه های حفاظت و بهداشت کار ) مؤسسه کار و امور اجتماعی ، ۹۴۳-۸۸۳ .
آیین نامه ایمنی مخازن آب و استخرها وزارت کار و امور اجتماعی ۱۳۸۷ ( از مجموعه آیین نامه های حفاظت و بهداشت کار ) مؤسسه کار و امور اجتماعی ، ۹۵۸-۹۴۵.
عبدی ، حسن ، تجربیات کاری شخصی در بررسی حوادث ناشی از کار کارگران ساختمانی استان گیلان ۱۳۸۹- ۱۳۷۹.
عبدی ، حسن ؛ پورحجت ، میترا ؛ واقفی ، حسین ؛ کارجویان ، سعید . ۱۳۹۰. ایمنی و بهداشت در کارگاههای ساختمانی ، انتشارات عبدی
قانون کار جمهوری اسلامی ایران – مؤسسه کار و تأمین اجتماعی ، ۱۳۷۱
Albers , J.T.Estill , C.F.2007 . Simple Solutions Ergonomics for Construction Workers.NIOSH.92pp .
Safety and Health in Construction : an ILO Code of Practice ( Paperback ) . 1992.by ILO ( author ) .
Construction Health and Safety Manual . 2008. Labour – Management . Construction Safety Association of Ontario.307 pp .
National Standard for Construction Work . National and State Codes of Practice on Prevention of Falls in the Workplace , Manual handling , Noise and Excavation .
ISO 22846-2003 : Personal equipment for protection against falls – Rope access systems Part 1 : Fundamental principles for a system of work .
Din EN 358 : 1999 , Personal protective equipment against falls from a height Belts for work positioning and restraint and word positioning lanyards .
